Mantar İnfeksiyonları
Güncel Tanı Yöntemleri

Mantarlar nemli vücut bölgelerini severler ve dolayısıyla özellikle ayak parmak aralarında infeksiyon yaparlar. Bunun dışında, tırnak, saç, sakal, genital bölge, koltuk altı gibi diğer vücut bölgelerinde de tutulum görülebilir.

Mantar infeksiyonlarına, maya mantarları ve küf mantarları neden olur. Mantar infeksiyonlarının klasik belirtileri arasında ciltte kaşıntı, kızarıklık ve kepek oluşumu bulunmaktadır. Etkilenen bölgelerde renk değişimi de görülebilir. Yoğun kaşıma sonrası deride oluşan mikro yaralanmalara bağlı olarak sekonder bakteri infeksiyonları da tabloya eklenebilir.

Mantar infeksiyonları en sık olarak ayak bölgesinde, deri ve tırnak tutulumu şeklinde görülür. Mantarlı tırnak, kalın ve kırılgan olup, sarı beyaz renk alır, matlaşır. Tedavi edilmeyen durumlarda infeksiyon, tırnağın iç kısımlarına yayılarak doku harabiyetine ve tırnak kaybına neden olur.

Saçlı deri mantarları, genellikle çocuklarda, bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde, diyabet hastalarında ve evlerinde evcil hayvan besleyen kişilerde görülür. Etkilenmiş saçlar mat ve kırılgan olduğundan koparak dökülmeye meyilli olur. Tedavi edilmeyen ilerlemiş olgularda lokal saç dökülmesi (alopesi) görülür.

Mantarlar spor denilen yapılar oluşturarak çoğalırlar. İnfeksiyon direkt temas ya da dolaylı yollardan (ortak kullanılan kontamine eşyalar gibi) insandan insana ya da hayvandan insana bulaşır. Bu nedenle şüpheli lezyonu olan hayvanların saptanması ve tedavi edilmesi gerekir.

Patojen mantar, vücutta uygun bir yere yerleştikten sonra iplikçikler (hif) halinde çoğalır ve cilt yüzeyinden derin dokulara inerek mantar ağları (miçel) oluşturur. İnfeksiyon mantar sporları ile vücudun diğer bölgelerine ve diğer bireylere kolayca bulaşır. Kontamine eşyaların (giysi, havlu gibi), sanitasyonu kötü olan yüzme havuzu, duş, sauna gibi alanların ortak kullanımı infeksiyonun yayılımını destekler.

Dar ayakkabı, sentetik çorap, iç çamaşırı gibi giysilerin kullanımı basınç oluşumu ve aşırı terlemeye yol açarak mantarlar için ideal bir çoğalma ortamı oluşturur.

Ek olarak, bağışıklık sisteminin zayıflaması, diyabet gibi metabolik hastalıklar, dolaşım bozukluğu ve geniş etkili antibiyotik kullanımı mantar infeksiyonu gelişimine katkıda bulunur.

Mantar hastalıkları, uzun süreli tedavi gerektirir. İnfeksiyon erken tanınır ve doğru şekilde tedavi edilir ise hızlı bir şekilde iyileşir. Böylece vücudun başka yerlerine ve diğer insanlara bulaşması da önlenmiş olur. Mantar infeksiyonunun klinik olarak diğer cilt hastalıklarından ayırt edilmesi zordur. Bu nedenle tanıyı desteklemek için laboratuvar testlerinden yararlanılır.

• Etken, mikroskopik inceleme ve klasik kültür gibi altın standart olan yöntemlerle ya da moleküler yöntemlerle saptanabilir.
• Etkenin genetik yapıtaşı yani DNA’sını saptayan moleküler yöntemler ile 2-3 içerisinde sonuç alınabildiği için hızlı tanı avantajı sağlar.
• Ayrıca tedavi alan hastalarda, kültür yöntemleri ile etkenin izolasyon şansı düşük olacağından, moleküler yöntemlerin tercih edilmesi önerilir.

Tanı için tırnak, şüpheli lezyondan alınan deri kazıntısı ve infekte saç örnekleri kullanılır. Örnek alımı sırasında uygulanan bir tedavi var ise laboratuvar ve hekim ile bu bilgi paylaşılmalı, gerekir ise tedaviye ara verilerek örnek alımı planlanmalıdır.